اجزای کتاب | بررسی ساختار استاندارد برای کتاب

اجزای متن

متن یک کتاب بدنه اصلی آن را تشکیل می­دهد. اجزای متن نیز به موضوع و محتوای کتاب و ویژگی­‌های آن بستگی دارد. صفحه «سپاس و تشکر» ، «پیش­گفتار» و «مقدمه» معمولاً در آغاز متن اصلی کتاب قرار می‌­گیرند. این صفحات ممکن است نام متفاوتی داشته باشند، ولی اغلب یک کارکرد دارند. در صفحه سپاس از عواملی که در نوشتن و تولید و عرضه کتاب با نویسنده همکاری داشتند، یادی و از آنها تشکر می شود. در پیش­گفتار درباره کتاب، ویژگی­‌های اصلی آن، انگیزه‌­های مؤلف یا ناشر در تدوین اثر و چاپ آن، نحوه استفاده و مانند آن مطالبی نوشته می شود. در مقدمه نیز برخی از کلیات مربوط به کتاب، ضرورت‌­ها و مقدمات ورود به بحث اصلی آورده می‌­شود.

همیشه این دسته بندی مطالب به این شکل در تمام کتاب­‌ها وجود دارد. گاه نویسنده یا  حتی ناشر حرف‌ه­ای تمام این­ها را «پیش­گفتار» یا  «مقدمه» و یا حتی با اسمی دیگر مثلاً « سخن آغازین» ، «درآمد» ، «یادداشت»  یا دیگر واژه‌­ها جمع می­کند.

بدنه اصلی

این مورد از اجزای کتاب بخض اصلی محتوایی کتاب را تشکیل می دهد. پس از صفحات مقدماتی فوق بدنه اصلی متن آغاز می­شود. متن برخی از کتاب­‌ها ممکن است به بخش­‌های متفاوت تقسیم شود. هر بخش نیز چند فصل داشته باشد. در چنین مواردی موضوعات مرتبط با هم در یک بخش قرار می‌­گیرند. برای نشان دادن توالی بخش­‌ها و فصل­‌ها آنها را شماره گذاری می­‌کنند.

گاه نویسنده برای توضیح بیشتر درباره محتوای متن اصلی از پانویس یا پانوشت یا پاورقی استفاده می­‌کند. پانوشت­‌ها گاه فقط معادل واژه متن به زبان دیگر است. گاه توضیح مختصر یا مفصلی درباره یک واژه یا موضوعی است که نویسنده تشخیص می‌­دهد که آگاهی از آن برای درک بهتر مطلب ضروری است. در کتاب­‌های ترجمه ای معمولاً واژه ” از ترجمه” را در کنار توضیحات وی درج می‌­کنند تا با متن نویسنده اصلی اشتباه نشود. در صورتی که مترجم این توضیحات را در داخل متن اضافه کند، اغلب آن را در داخل دو قلاب یا براکت ذکر می­کند. برخی از نویسندگان این پاورقی­‌ها را در انتهای صفحه و تعداد کمی در پایان فصل یا کتاب قرار می‌­دهند. معادل واژه در برخی از کتاب‌­ها نیز در داخل متن و در پرانتز ذکر می­شود.

هر نویسنده برای نوشتن اثر خود از نوشته­‌های دیگران نیز ممکن است استفاده کند. این آثار با عنوان کتابنامه یا منابع و مآخذ در پایان هر صفحه یا فصل یا کتاب ممکن است یادداشت شود. به عبارت دیگر کتابنامه حاوی منابع و مآخذی است که نویسنده برای نوشتن کتاب از آنها استفاده کرده است. کتابنامه پایان کتاب، ممکن است منابع و مآخذ یا پاورقی­‌ها یا پایان فصل باشد و بخشی از متن تلقی می­شود.