خدمات صفحه آرایی و ویراستاری کتاب

شایسته است که مؤلف یا نویسنده پس از نگارش کتاب، آن را به فردی دیگر بسپارد تا کار ویراستاری کتاب و تصحیح متن را به سرانجام رساند. ویراستاران گروهی دیگر از تولیدکنندگان محتوا هستند که از طریق اصلاح و ویرایش آثار دیگران، نقش خود را ایفا می‌کنند. برای ویراستاری کتاب، گروهی از ویراستاران، نوشته‌ها و ترجمه‌های دیگران را از لحاظ ادبی و نوشتاری اصلاح می‌کنند که به آنها بیشتر «ویراستاران ادبی» می‌گویند. «ویراستاران علمی یا محتوایی» افراد متخصص و با تجربه‌ای هستند که آثار دیگران را از لحاظ محتوایی و علمی بررسی و اصلاح می‌کنند. ویراستاران برای نشان دادن تغییرات در متن از علائم و نشان‌هایی قراردادی استفاده می‌کنند.

کار ویراستاری کتاب به دو حالت دستی و ماشینی و یا نرم‌افزاری(همچون ویراستیار) انجام می‌شود. ویراستاری کتاب به روش دستی همان انجام ویرایش با روش سنتی و فیزیکی به‌شکل دست نوشته یا پرینت متن است. ویراستاری کتاب بصورت ماشینی، با استفاده از نرم‌افزارهای واژه‌پرداز همچون «ورد» و یا «ایندیزاین» صورت می‌گیرد.

درخواست ویراستاری

خدمات ویژه ویراستاری و صفحه آرایی سپهر دانش.

ثبت سفارش

صفحه‌آرایی

در این قسمت برخی از ویژگی‌های صفحه برای ویراستاری کتاب، از جمله ایجاد تفاوت در سر صفحه و پا صفحه، زوج و فرد و ابتدای صفحه (فصل) و …بیان می‌شود.

نکاتی کلی درباره سرصفحه و پاصفحه

صفحات مقدماتی کتاب و مجله و نیز ابتدای فصل‌ها معمولاً سرصفحه و پاصفحه نخواهد داشت. جهت انجام این کار، در نرم افزار ورد، از منوی طراحی سرصفحه و در بخش (Option)، گزینه Different First Page را تیک می‌زنیم.
برای ویراستاری کتاب، گاه در آغاز فصل و برخی از صفحات مقدماتی مانند فهرست مطالب از پاصفحه به جای سرصفحه استفاده می‌کنند.
برخی از آثار هم سرصفحه و هم پاصفحه دارد. در چنین مواردی برخی از اطلاعات ضروری مانند نام اثر و نام فصل در سر صفحه، و شماره صفحه در پاصفحه ذکر می‌شود.
سرصفحه در صفحات فرد و زوج معمولاً متفاوت انتخاب می شود.
در وایراستاری کتاب سرصفحه فرد، اغلب حاوی نام فصل و شماره صفحه مورد نظر است، و سر صفحه زوج حاوی شماره صفحه مورد نظر و نام اثر خواهد بود.
اغلب سرصفحه زوج، راست چین و سرصفحه فرد، چپ چین می‌شود.
فاصله سرصفحه تا متن اصلی معمولاٌ مقداری بیشتر از فاصله سطرهای متن اصلی است. فاصله حدود 1 تا 1/5 سانتی متر مناسب است.
بهتر است تمام کتاب‌ها و جزوه ها و غیره در همان مراحل اولیه تایپ شماره‌گذاری شود تا نسخه کاغذی آن شماره ترتیب داشته باشد و درهم نشود.

نکاتی درباره نظام شماره گذاری اثر

برای شماره گذاری اثر اغلب از اعداد 1و 2و 3 تا بی نهایت استفاده می شود.
گاه صفحات پیش از متن و متن اصلی دو نظام شماره‌گذاری مستقل دارد. این مساله به خصوص در مواردی که تعداد صفحات پیش از متن نامشخص باشد، بیشتر است. در چنین نظام شماره‌گذاری، اغلب متن اصلی را از عدد 1 به بعد شماره‌گذاری می‌کنند. صفحات مقدماتی نیز تا ابتدای متن اصلی به اشکال مختلف شماره گذاری می شود. شماره‌گذاری صفحات مقدماتی ممکن است با استفاده از عدد 1 و 2 و3 یا یک و دو و سه یا حروف ابجد اعداد رومی یا انگلیسی باشد.
کتاب‌های چندجلدی نیز اغلب مانند کتاب‌های یک جلدی شماره‌گذاری می‌شود. اما گاه شماره صفحه هر جلد ادامه شماره جلد قبل خواهد بود.
ویراستاری کتاب، پیوست برخی از آثار نیز شماره گذاری مستقل دارد.
بهتر است تا حد ممکن از شماره گذاری های متعدد و چندگانه خودداری شود، مگر به ضرورت.
کتاب های دوزبانه معمولاً دو روش شماره‌گذاری دارند. در ویراستاری کتاب دو زبانه به طور طبیعی صفحات فارسی از راست به چپ، اعداد فارسی، و متن غیر فارسی (انگلیسی)، از چپ به راست، اعداد شماره گذاری انگلیسی خواهند داشت.

نکاتی درباره حروف (فونت)

حروف یا فونت‌های متعددی به زبان انگلیسی و فارسی و عربی و غیره وجود دارد. اما تنها تعداد کمی از آنها در انتشار منابع اطلاعاتی استفاده می‌شود. لوتوس، زر، تیتر، نازنین، بدر و یاقوت از جمله پر استفاده‌ترین حروف فارسی است. حروف انگلیسی تایمز نیز در کتاب‌های فارسی بسیار استفاده می‌شود.
هر کدام از حروف ممکن است به شیوه معمولی(Regular)، سیاه (Bold)، یا ایرانیک(Italic) باشند. شیوه معمولی اغلب برای متن اصلی، شیوه قلم سیاه برای نام فصل‌ها و تیترها و شیوه ایرانیک برای نام مجلات و اسامی و برخی از متن‌ها استفاده می‌شود.
اندازه حروف(size) نیز مساله مهمی در زیبایی متن و صفحه آرایی است که با مقیاس پوینط(point) سنجیده می‌شود. اندازه‌های پراستفاده برای شیوه‌های معمولی و ایرانیک اغلب بین 10 تا 14 پوینت است. برای شیوه سیاه نیز از 8 تا 20 پوینت است. در ادامه چند نکته مهم درباره حروف در ویراستاری کتاب و همینطور صفحه آرایی ذکر می‌شود.
برای نام بخش، نام فصل، تیتر اصلی، تیتر فرعی، تیتر فرعی‌تر و همین‌طور زیر مجموعه آن‌ها از حروف سیاه با اندازه‌های مختلف (مثلا به ترتیب اهمیت از حروف زر سیاه یا تیتر سیاه 16، 14، 12، 10، 8 استفاده می‌شود).
حروف متن معمولاً از میان حروف معمولی انتخاب می‌شود. نوع و اندازه حروف بستگی به حروف، تعداد کل صفحات اثر، فاصله سطر، زیبایی، مخاطبان و سلیقه صفحه آرا دارد. گاه اندازه حروف و فاصله سطرها باید متناسب هم باشد.

نکاتی درباره پاراگراف

معمولا ابتدای هر پاراگراف تورفتگی(Indentation) دارد.
اغلب تورفتگی تیترها را برای زیبایی بیشتر حذف می‌کنند.
گاه تو رفتگی نخستین پاراگراف بعد از تیترها را حذف می‌کنند.
فاصله سطر و اندازه حروف باید متناسب هم باشد.
معمولاً ابتدا نوع و اندازه حروف و سپس فاصله سطر انتخاب می‌شود. فاصله سطر زیاد هم زیبایی را کاهش می‌دهد و هم موجب اتلاف کاغذ می‌شود. فاصله کم و زیاد موجب خستگی و افزایش خطای دید نیز می‌شود.
فاصله تیتر با متن قبل و بعد از آن را متناسب با اندازه تیتر، بیشتر از فاصله سطر متن در نظر می‌گیرند.

نکاتی درباره بخش بندی‌ها و ظاهر

اغلب بخش‌ها و فصل‌های جدید در صفحات فرد آغاز می‌شوند.
نام بخش‌ها و فصل‌ها با حروف سیاه درشت و وسط چین تایپ می‌شوند.
در وایراستاری کتاب برای سرعت حروف‌نگاری و صفحه آرایی و انجام تغییرات دلخواه بهتر است متن و تیترها بر اساس استایل و فرمت از پیش تعریف شده و حروف نگاری شود. (در قسمتstyle & formatting درمنوی فرمت).
برای تهیه خودکار فهرست مطالب و جداول و شکل‌ها و جداول بر اساس استایل و فرمت از پیش تعیین شده حروف‌نگاری شود.
بهتر است شماره پانوشت در متن با اندیس بالا و 2 فونت ریزتر از متن تایپ شود. همینطور متن پانوشت نیز دو فونت ریزتر از متن اصلی و هم کرسی آن تایپ شود. عدد پانوشت متناسب با متن فارسی یا انگلیسی انتخاب شود. پس از آن بلافاصله یک نقطه و سپس یک فاصله و متن نوشته شود. متن های انگلیسی پانوشت، چپ چین و متن های فارسی راست چین باشد. هم‌چنین بهتر است پا نوشت‌ها تا حد ممکن با حدود 1 سانت فاصله در ادامه هم تایپ شود.
اعداد پانوشت در هر صفحه بهتر است از عدد مستقل 1 شروع شود. پانوشت‌های توضیحی و مفصل را می‌توان بر اساس شماره ترتیبی متوالی به آخر فصل منتقل کرد.
برای زیبایی حروف و جلوگیری از شکستگی کلمات، فاصله اضافی بین حروف یک کلمه نباشد. همین‌طور بین دو کلمه مستقل حتماً یک فاصله ایجاد شود.
ایجاد یک دستی در تمامی اجزای مشابه کتاب بر زیبایی و استفاده از آن می‌افزاید.

ویراستاری کتاب از آن دست اقداماتی است که پیچیدگی ها و ظرافت های خاص خود را دارد. اما پس از انجام و تکمیل نکات آن، حاصل کار ویراستاری کتاب، یک متن تمیز و بی عیب و نقص خواهد بود.