در خصوص هزینه چاپ و نشر کتاب و به تبع آن قیمت نهایی پشت جلد پرسش‌هایی در ذهن افراد شکل می‌ گیرد از جمله: هزینه‌های کتاب را چگونه محاسبه می‌کنند؟، چه عامل‌هایی را در نظر می­‌گیرند و بهای کتاب بر پایه چه معیاری تعیین می‌­شود؟ و یا نحوه قیمت‌گذاری پشت جلد کتاب بر چه پایه و اساسی است.

کتاب ناشر باید به فروش برسد تا سرمایه او باز گردد. همینطور ناشر بتواند هزینه‌های مختلف را بپردازد و برای کتاب­‌های دیگر سرمایه‌گذاری کند. از راه فروش کتب، پول به گردش در می‌آید و چرخه‌ه­ای مستمر تشکیل می‌­شود. ناشر اگر بتواند به این چرخه‌ها اعتماد و اتکا کند،می­‌تواند فعالیتش را بر پایه آن سازمان دهد. هر­گونه اختلالی در این چرخه، اختلال در چاپ و نشر کتاب است.

برآوردهای هزینه چاپ و نشر کتاب

ناشر، سرمایه­ گذار کتاب است. شخص یا دستگاهی که دست­‌مزدهای پدیدآورندگان و تولیدکنندگان کتاب را می‌­پردازد. هزینه چاپ و نشر و همینطور تولید را تامین می­‌کند. کتاب را برای فروش روانه بازار می‌­سازد، و سپس از پولی که باز می­‌گردد هزینه‌ها را تامین، و از سودی که عایدش می­‌شود فعالیت­‌های تازه و دیگری را آغاز می‌­کند.

ناشری که هدف او فعالیتی غیرانتفاعی نیست، مانند هر سرمایه­‌گذار دیگری می­‌کوشد هزینه­‌هایش را کاهش و درآمدها و سودش را افزایش دهد. اما زمانی که مشکلات و بحران اقتصادی روی دهد، توازن میان هزینه‌ها و درآمدها به هم می­‌خورد و چرخه سرمایه‌گذاری، تولید، عرضه و فروش آسیب می­‌بیند.

برای به دست آوردن سود باید پول خرج کرد. این قانونی است که اقتصاد نشر کتاب نیز از آن پیروی می­‌کند. مطمئن‌ترین راه برای به دست آوردن و افزایش سود از راه کتاب، فروختن نسخه­‌های بیشتری از کتاب است. ناشران علاقمند به کار خود، معمولاً سعی می‌­کنند کتاب‌هایشان، خوانندگان و خواستاران بیشتری داشته باشد. همین کوشش در راه جلب خواننده است که سودای سود اقتصادی و نتایج فرهنگی را به بار می‌نشاند. ناشری از نظر اقتصادی موفق‌تر است که بتواند از راه فروش بیشتر کتاب، درآمد بیشتری کسب کند. ناشری که هم از نظر اقتصادی و هم جلب نگاه خواننده، موفق باشد، ناشر تأثیرگذار است.

پولی که برای نشر کتاب سرمایه‌گذاری می‌­شود، باید درست هزینه و جزئیات و ریز اقلام آن ثبت و ضبط شود. ناشر به این طریق می­‌تواند هزینه‌ چاپ و نشر کتاب را درست و دقیق محاسبه، بهای نهایی کتاب را بر اساس آن برآورد کند. همینطور با بررسی و سنجش هزینه­‌های کتاب‌های دیگر به شناخت سنجیده­‌تری درباره مصرف آتی هزینه‌ها برسد. در ضمن مقررات بعضی کشورها ایجاب می­‌کند که ناشر صورت هزینه‌ها را به دقت ثبت و ضبط کند تا ضوابط مالیاتی را بتواند درست اجرا کند.

هزینه چاپ و نشر
روش های برآورد هزینه چاپ و نشر

برای بررسی اقلام هزینه چاپ و نشر، دو روش کلی وجود دارد. این روش ها به صورت اجمالی از این قرار است:

  1. محاسبه بر اساس هزینه مراحل کتاب.
  2. محاسبه بر اساس تفکیک و طبقه­‌بندی هزینه‌­ چاپ و نشر.

بر اساس روش­ اول، مراحل کتاب به صورت پی‌درپی، از زمانی که برنامه­ ریزی انتشار کتاب شروع می­‌شود تا مرحـله‌ای که کتاب انتشـار می‌یابد، در نظر گـرفته می‌شود. همگام با آن هزینه چاپ و نشر هر مرحله محاسبه و قید می‌گردد. سرجمع، هزینه چاپ و نشر کتاب با برآورد تمام این هزینه هابه صورت کامل محاسبه می گردد. این سرجمع هزینه­‌ها، مبنای تعیین بهای کتاب است.

ناشرانی که این روش را به کار ببرند، می­‌توانند مراحل کتاب را به چند مرحله عمده و اصلی تقسیم کنند. هزینه چاپ و نشر را در این مراحل عمده جای دهند و در جدول­‌های مناسب تنظیم کنند. عمده‌ترین مراحل برای محاسبه هزینه‌ها عبارتند از:

  • پدیدآمدن
  • تولید فرهنگی
  • تولید فنی و هنری
  • تولید چاپی
  • پخش، تبلیغ و فروش

هر کدام از این مراحل عمده، به مراحل کوچک‌تر و جزیی تقسیم و هزینه چاپ و نشر مربوط به آنها قید می­‌شود. سر­جمع هزینه‌های مراحل جزیی هر مرحله، هزینه یک مرحله عمده و سرجمع هزینه همه مراحل عمده، هزینه چاپ و نشر تمام شده کتاب را نشان می­‌دهد.

روش دیگر محاسبه بر اساس تفکیک و طبقه‌بندی هزینه چاپ و نشر است. هزینه‌های کتاب را معمولاً به دو دسته اصلی تقسیم می­کنند:

  1. هزینه ­های ثابت
  2. هزینه ­های متغیر
هزینه‌های ثابت

هزینه‌های ثابت به هزینه‌هایی گفته می­‌شود که با شمارگان کتاب ارتباط مستقیم ندارد، یعنی چه کتاب در یک نسخه منتشر شود و چه درصد هزار نسخه، این دسته از هزینه­‌ها تفاوت نمی­‌کند و ثابت است، مانند حق پدیدآورنده، (البته اگر مقطوع باشد)، دست‌مزد ویراستار و نسخه پرداز، هزینه حروف‌نگاری، لیتوگرافی و نمونه ­خوانی. این موارد به صورت مستقیم روی هزینه چاپ و نشر کتاب تاثیر خواهند داشت.

هزینه­‌های متغیر

هزینه­‌های متغیر به آن دسته از هزینه­ های کتاب گفته می­‌شود که با شمارگان ارتباط مستقیم دارد، مانند هزینه کاغذ، چاپ، جلد، صحافی، بسته‌­بندی، انبارداری و حمل و نقل.

هزینه چاپ و نشر کتاب را می­‌توان به شکلی دیگر نیز تقسیم نمود:

  • هزینه‌های تولید و ویرایش محتوا: شامل، حق تألیف، حق ترجمه، حق ویراستاری.
  • هزینه‌های آماده سازی چاپ: شامل حروف‌نگاری، نمونه‌خوانی، صفحه‌آرایی، طراحی جلد و لیتوگرافی.
  • هزینه­‌های چاپ: شامل کاغذ، چاپ، تازنی، صحافی، بسته بندی و انبارداری.
  • هزینه­‌های تبلیغات و بازاریابی: شامل هزینه فروش،هزینه ­های ارتباطی، حمل و نقل و پست و سایر هزینه­‌های پیش بینی نشده.
هزینه چاپ و نشر
بهای کتاب

بهایی که دست­ آخر پشت جلد یا جایی دیگر در کتاب گذاشته می­‌شود، رقمی است که خریدار بر اساس آن کتاب را می­‌خرد. این رقم فقط برای فروش نیست، بلکه مبنایی است برای محاسبه و بسیاری از پرداخت‌های ناشر. پرداخت‌های ناشر بر اساس درصد، مبنایش دو رقم اصلی است:

  1. بهای کتاب
  2.  شمارگان

برای مثال، ناشری که بخواهد حق التألیف پدیدآورنده را بر مبنای15%درصد فروش محاسبه و پرداخت کند، باید حتما دو رقم دقیق بهای کتاب و شمارگان را داشته باشد تا بر اساس این فرمول:

   حق پدید آورنده ( بر مبنای 15 درصد) = 15 × شمارگان× بهای کتاب

                                                        100

دست‌مزد پدیدآورنده را بپردازد. برای مثال اگر بهای کتاب 50 هزار ریال، شمارگان 3 هزار نسخه و حق پدیدآورنده بر اساس قرارداد، 15 درصد باشد، مبلغی که ناشر باید از این بابت بپردازد، از این قرار است:

اگر هر 3 هزار نسخه­‌ای که ناشر منتشر کرده است به فروش برسد، بر مبنای قیمت 50 هزار ریال برای هر جلد، جمعا مبلغ 150 میلیون ریال از راه فروش کتاب به دست می­ آید. از محل این مبلغ، ناشر باید هزینه­‌هایی را که به آن اشاره شد بپردازد و نیز به­ یاد داشته ­باشیم که همه بهای تک‌فروشی کتاب­‌ها به ناشر برنمی‌گردد و درصد تخفیف­‌ها، از جمله برای پخش و فروش، باید از سرجمع ارقام کسر شود.

برخی از انواع هزینه چاپ و نشر مقطوع است، مانند کاغذ، چاپ، صحافی، حمل و نقل و انبارداری. برخی از هزینه‌های دیگر درصدی است، مانند درصد حق پدیدآورنده (حدودا بین 10 تا 20 درصد). و درصد پخش و فروش (حدود 30 تا 40 درصد). به این ترتیب حدود 50 تا 60 درصد فروش کتاب به هزینه­‌های اخیر تعلق می­‌گیرد. هزینه‌های دیگر، مانند کاغذ، چاپ و صحافی و خدمات دیگر نیز کسر می‌­شود و آنچه باقی می­‌ماند، سود ناشر است.

هزینه چاپ و نشر
تعیین قیمت نهایی

ناشر نمی‌­تواند هر قیمتی را که خودش بخواهد روی کتاب بگذارد. در کشورهایی که نهادهای دولتی خاصی بر کتاب نظارت دارند، یا سیاست­‌های یارانه‌ای دولت در زمینه نشر به اجرا در می­ آید، بر قیمت گذاری هم لاجرم نظارت می ­شود و ناشران ناگزیرند بر اساس صورت دقیق، هزینه­ ها، قیمت تمام شده را اعلام کنند. در کشورهایی که دولت بر کتاب نظارت ندارد و کمکی هم به ناشر نمی‌­کند، ناشران خود بر اساس هزینه چاپ و نشر قیمت کتاب را تعیین می‌­کنند.

اما با این وصف، عامل دیگری در تعیین قیمت دخالت دارد که از نظارت دولتی به مراتب موثرتر و نیرومندتر است. این عامل چیزی جز نظام رقابت بازار آزاد نیست. کالای ناشر که همان کتاب است، باید از نظر قیمت با کالای ناشران دیگر رقابت کند. ناشری که احیاناً بخواهد از بازار سوء استفاده کند، شهرت و اعتبار خود را از دست می­دهد و لطمه­ ای که او از این ناحیه ببیند، به سادگی جبران نخواهد شد.

در قیمت­ گذاری، معمول این است که ناشر همه هزینه چاپ و نشر را از هزینه‌های ثابت و متغیر و نیز از هزینه‌های پیش‌بینی نشده واقعی محاسبه و سر­جمع آن را بر شمارگان تقسیم می‌­کند و قیمت تمام شده هر جلد را به دست آورد:

بهای تمام شده هر جلد = سر جمع هزینه ها

                                   شمارگان

سپس سود عادلانه را برای خودش در نظر می­‌گیرد، مدت فروش کتاب را تخمین می­‌زند، و بر اساس این­‌ها بهای­ نهایی کتاب را، که باید جایی در کتاب چاپ و رسماً اعلام شود، تعیین می­‌کند.

براورد قیمت کتاب
روش دیگری برا تعیین قیمت

عده‌­ای از ناشران ایرانی، بهای تمام شده را در ضریب 2 یا 2/5 یا 3 ضرب و با این ضرب سرانگشی، قیمت­ نهایی کتاب و مقدار سود را معلوم می ­کنند. این ضریب، با توجه به حاشیه سود آن، زیاد نیست. زیرا با این حاشیه نمی‌توان فی‌المثل هزینه­‌های تبلیغ کتاب در رسانه‌های همگانی را پرداخت. به‌همین دلیل در کشورهای در حال توسعه، کتاب­‌ها از راه رسانه ­های همگانی کمتر ممکن است معرفی شود. در برخی کشورها این ضریب تا رقم 8، 10 درصد و گاه بیش از این هم افزایش می ­یابد. هر­چه هزینه چاپ و نشر کتاب پایین ­تر و رقم ضریب بیشتر باشد، حاشیه سود ناشر بیشتر می­شود.

نگاشت سپهر دانش

شماره تماس دفتر همدان: 32522799 -081

شماره تماس دفتر تهران:09183151346

 

 

 

آدرس:

شعبه همدان: میدان فلسطین، بلوار غبار همدانی، ابتدای بلوار جانبازان، جنب شهرداری منطقه 5

شعبه تهران: سعادت، آباد بلوار سرو غربی، نبش خیابان شهید ریاضی بخشایش، پلاک سی و هفت، واحد سه

تمامی حقوق این وبسایت متعلق است به نگاشت سپهر دانش ( طراحی شده توسط شهر وردپرس )