مراحل چاپ و نشر کتاب، اصولاً از نقطه نظرهای متفاوتی مورد بررسی قرار می گیرد. صنعت نشر کتاب به معنای توليد صنعتی کالايی فرهنگی، به نام کتاب است. امروزه شيوه‌هايی که در روند توليد کتاب و تکثير آن به کار می‌رود، کاملا صنعتی است. از اين‌رو نشر کتاب، صنعتی است در کنار صنايع ديگر و نه کمتر از آنها. صنعت نشر کتاب در حال گسترش است، چرا که کتاب، رسانه اطلاعاتی و ارتباطی کارآمد، دسترس‌پذیر و بی بدیلی است. به طور کلی انتشار کتاب، اشاعه گسترده يکی از موثرترين و سهل‌ترين رسانه‌هاست.
پیشینه چاپ و نشر
روزگاری، رسانه‌هايی از قبيل راديو، تلويزيون، و … رقبای قدرتمندی برای چاپ و نشر کتاب به شمار می‌رفتند. ولی امروزه ناشران موفق به حفظ کتاب از طريق استفاده از نوآوري‌ها و امکانات ويژه در مراحل چاپ و نشر شدند که به‌دست آمده است. چاپ و نشر کتاب همچنان جای خود را به عنوان مهمترين رسانه ارتباطی، استوارتر از پيش حفظ کرده است. رشد چاپی رسانه‌ها در سراسر جهان را می‌توان دليل بر اين مدعا دانست. زيرا که با وجود تمام موانع و مشکلات و رقابت رسانه‌های ديگر، همچنان به رشد خود ادامه داده و رهاوردهای فنی به سرعت به عرصه توليد و نشر کتاب راه می‌يابد. به هر حال مراحل چاپ و نشر، دوره‌های را سپری می‌کند که همه فنون توليد و نشر، دستخوش دگرگونی هستند. شايد اين دوره سرآغاز عصر جديد ديگری در تاريخ چاپ و نشر باشد.
دگرگونی در مراحل چاپ و نشر، پس از گوتنبرگ روندی کندی داشت و تا سده هفدهم ميلادی تغيير عمده‌ای در آن رخ نداد. در اين قرن، «يوهان رينمان» در آوگسبورگ آلمان، پس از آشنايی با مراحل چاپ به نشر کتاب روی آورد. وی حدود 200 کتاب منتشر ساخت. از سده هفدهم به بعد، انقلاب صنعتی باعث و بانی پيشرفت‌های عظيمی در متون چاپ شد. در سده هجدهم، چاپ به رشد تدريجی خود ادامه داد. در اين قرن، آمريکا به عنوان کانونی تازه اما پرتوان وارد صحنه نشر جهان شد. این اتفاق تاثير به‌سزايی در تغییرات مراحل چاپ و نشر و همینطور پيشرفت نشر داشت.
تحولات چاپ و نشر در دو قرن اخیر
در قرن نوزدهم، تحولات چاپ و نشر کتاب به حدی سرعت و کيفيت چاپ را افزايش داد که اين قرن را عصر جديد کتاب ناميدند. در قرن بيستم، عواملی بر چاپ تاثير گذاشتند که مهمترين آنها ورود فناوری‌های نوین اطلاعاتی در صنعت نشر است. در اين سده، رواج کامپيوتر و ظهور پديده نشر روميزی و همين‌طور انقلاب الکترونيک تحولات چشمگیر را در نشر اطلاعات، بخصوص مراحل چاپ و نشر کتاب باعث شد.
جنبه فرهنگی نشر کتاب
انتشار كتاب در هر جامعه‌اي از شاخص‌هاي اصلي رشد فكري و معنوي است. نشر بنا به طبيعتش فضاساز و بانی فرهنگ است. می توان آن را از مهمترين و نيرومندترين اهرم‌هاي تحول فكري و فرهنگي دانست. رواج نشر به طور فراگیر در واقع پس از اختراع چاپ آغاز می‌شود. در تاريخ نشر شايد پس از اختراع خط هيچ رويدادي به اهميت اختراع چاپ نباشد. چاپ و نشر اگر چه هم‌زمان زاده شدند، اما با گذشت زمان هويت مستقلي يافتند. امروزه چاپ يكی از ابزارهای توليد و نشر كتاب است. نشر، پل ارتباطي و گذرگاه و مروج انديشه است.
به تعبیر دیگر، چاپ و نشر دو واژه‌ای هستند که به دنبال هم می‌آیند و صورت و ترکیب آنان بیانگر آن است که چاپ کل است و نشر جز! در حالی که این یک برداشت اشتباه است. چاپ یکی از ابزارهای نشر است و نشر گستردگی بسیاری دارد که چاپ یکی از راه‌های گزینشی آن است.
در حال حاضر دیگر چاپ تنها راه انتشار و انتقال دانش نیست، بلکه در قرن 20 و در عصر ارتباطات و با رسوخ کامپیوتر به زندگی آدمیان، نشر، دیگر چاپ را به عنوان تنها ابزار انتخاب نمی‌کرد. نشر الکترونیک یا نشر رومیزی تحول بس عظیم در این صنعت بوجود آورد. چاپ و نشر کاغذی، به سمت نشر الکترونیک و چاپ بنابر نیاز پیش رفت. مراحل چاپ و نشر نیز دستخوش تغییرات زیادی گردید. این شد که با پدیده انفجار اطلاعات در قرن 20 مواجه می‌شویم.
اما این تغییر و تحولات به هیچ عنوان از پایگاه و اهمیت کتاب نکاست. کتاب به عنوان یک رسانه بی بدیل، همیشه نقش تاثیر گذار در انتقال اطلاعات مکتوب را داشته است. بدین لحاظ زنده نگاه داشتن فن کتابت همیشه لازمه یک جامعه دانش‌مدار است. حتی یک جامعه اطلاعاتی که شبکه‌های اطلاعاتی و ارتباطات حرف اول را می‌زند!!
حلقه‌های زنجیره نشر کتاب
زنجیره چاپ و نشر کتاب از حلقه‌هایی شامل پدیدآورنده، ناشر و چاپخانه تشکیل شده است که این حلقه‌ها را پخشگر و توزیع‌کننده و کتابفروش تکمیل می‌کند. نگارش درست یک کتاب با شیوه‌نامه صحیح، صفحه‌آرایی و بخش‌بندی متناسب و طراحی جلد مرتبط با محتوا و با پیام تأثیرگذار و استفاده از کاغذ مرغوب و همچنین صحافی شکیل و محکم و….. همه عواملی است که به ثمر نشستن نهایی زحمات اولیه و طولانی مؤلف را باعث خواهد شد. در نظرگرفتن نوع خط و سایز خط، نوع صفحه‌بندی، قطع کتاب، داشتن ارجاعات و زیر نویس‌های استاندارد، تدوین واژه‌نامه و فهرست منابع و مآخذ و …… همه نکاتی که به اعتبار علمی و فنی یک کتاب خواهد افزود.
اشراف به این موارد باعث خواهد شد که تولید کننده یک اثر در مراحل اولیه دچار سردرگمی، زمان فرسایشی چاپ، دوباره‌کاری، اصلاحات مکرر …..نشود و با صرفه‌جویی در زمان و هزینه، کتاب در یک روال شناخته شده و منطقی، فرایند چاپ و تولید خود را سپری نماید. به عقيده «هینز»، مولف کتاب «نگارش موفق کتاب دانشگاهی»، توانايي در نگارش يك اثر علمي و توفيق در انتشار آن به يك اندازه اهميت دارند؛ چرا كه فقط مهارت در نوشتن براي توليد اين آثار كافي نيست و نويسنده بايد قادر باشد نوشته خود را با موفقيت منتشر كند
مدل‌های نشر در ادوار مختلف
در مدل نشر سنتی حلقه‌ها ارتباط نزدیک و مستقیم و یک‌سویه با هم دارند. نقش ناشر در این زنجیره گسترده‌تر از بقیه حلقه‌هاست؛ چرا که ماهیت نشر، آن را با حوزه‌ها و محیط‌های مختلف مرتبط می‌سازد. این عوامل در نشر سنتی موجودیت دارند و حذف هر کدام از این حلقه‌ها ثبات و فرایند نشر را با اخلال مواجه خواهد ساخت.
بر خلاف نشر سنتی، در نشر مدرن حلقه‌های زنجیره نشر یک ارتباط دوسویه و حتی تعاملی با هم داشته، واسطه‌ها و زنجیرهای مدل سنتی تغییر ماهیت داده و یا حتی حذف شده‌اند.
در نشر پسامدرن حتی در برخی موارد حلقه مؤلف و خواننده بی‌واسطه به هم نزدیک شده‌اند. ناشر در این چرخه الزاماً حضور ندارد و شخصیت‌ها و حلقه‌های جدید با ماهیتی کاملاً متفاوت ظهور پیدا کرده و اشکال و پلتفرم‌های نشر نیز ساختار و ماهیتی نوین دارند.
تغییرات و تحولات نوظهور، نشأت گرفته از پدیده فناوری‌های نوین اطلاعاتی در عصر اطلاعات و ارتباطات است. تغییرات در مدل نشر به صورت ساده مصور سازی شده است.
شماره تماس دفتر همدان: 32522799 -081
شماره تماس دفتر تهران:09183151346
آدرس:
شعبه همدان: میدان فلسطین، بلوار غبار همدانی، ابتدای بلوار جانبازان، جنب شهرداری منطقه 5
شعبه تهران: سعادت، آباد بلوار سرو غربی، نبش خیابان شهید ریاضی بخشایش، پلاک سی و هفت، واحد سه
تمامی حقوق این وبسایت متعلق است به نگاشت سپهر دانش ( طراحی شده توسط شهر وردپرس )